Różnorodność biologiczna zdefiniowana została w Konwencji o różnorodności biologicznej (Dz.U.2002. nr 184 poz. 1532) jako różnorodność żywych organizmów pochodzących ze wszystkich istniejących źródeł: między innymi z lądowych, morskich i wodnych ekosystemów oraz ekologicznych kompleksów, których te organizmy są komponentami; dotyczy to zarówno zmienności wewnątrzgatunkowej, międzygatunkowej jak również zmienności pomiędzy ekosystemami.

Zmienność genetyczna roślin uprawnych i ich dzikich krewniaków stanowi niezbędny materiał wyjściowy do genetycznego doskonalenia roślin użytkowych zarówno w drodze selekcji prowadzonej przez rolników jak i klasycznej hodowli roślin oraz współczesnej biotechnologii, służących zaspokajaniu potrzeb człowieka. Jest również niezbędna w procesie adaptacji roślin do nieprzewidywalnych zmian środowiskowych. Utrzymanie różnorodności i zmienności genetycznej roślin w ekosystemach warunkuje utrzymanie ich równowagi, ma także znaczenie kulturowe, rekreacyjne, estetyczne i biologiczne. Postępująca erozja genetyczna roślin uprawnych i ich dzikich krewniaków oraz ubożenie roślinności zarówno ekosystemów w tym agroekosystemów wymusza podejmowanie działań zapobiegających temu procesowi.

Ochrona zasobów genowych wpisuje się w realizację postanowień międzynarodowych aktów prawnych przyjętych przez Polskę takich jak: Konwencja o Różnorodności Biologicznej (CBD), Międzynarodowy Traktat o Zasobach Genetycznych Roślin dla Wyżywienia i Rolnictwa (ITPRFA) oraz Globalny Plan Działań dla Ochrony i Zrównoważonego Wykorzystania Roślinnych Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa (GPA). Polska przystępując do tej konwencji przyjęła na siebie obowiązek realizacji jej postanowień. Ich realizacją zajmują się zarówno agendy administracji państwowej, organizacje pozarządowe jak również ośrodki naukowe prowadzące badania i działalność na rzecz ochrony różnorodności biologicznej.

 Na tle Europy Polska jest krajem o stosunkowo dużej różnorodności biologicznej. Wynika to z występowania na jej terenie klimatu przejściowego, zróżnicowanej rzeźby terenu, zmienności podłoża glebowego, przy jednoczesnym braku dużych naturalnych barier. Duże znaczenie dla stosunkowo wysokiego stopnia bioróżnorodności na terenie Polski ma ekstensywne użytkowanie obszarów rolniczych. Obszary rolnicze mają znaczny wpływ na stan różnorodności biologicznej całego kraju, gdyż zajmują ponad 50% jego terytorium oraz na terenach tych znajdują się liczne ostoje zagrożonych gatunków flory i fauny. Dlatego zachowanie bioróżnorodności w produkcji roślinnej jest ważnym elementem ogólnego zróżnicowania genetycznego przyrody ożywionej. Zróżnicowanie to odgrywa ważną rolę w zapewnianiu dłuższej perspektywie bezpieczeństwa żywnościowego kraju, jest dobrem narodowym nadzorowanym i chronionym przez państwo.

Zasoby genetyczne są stabilnym źródłem zróżnicowanych materiałów wyjściowych o poznanej przydatności i jakości, niezbędnym dla tworzenia postępu biologicznego oddziałującego istotnie na rozwój i funkcjonowanie rolnictwa i szerzej na gospodarkę narodową. Zróżnicowanie oraz zmienność na poziomie gatunkowym, odmianowym, wewnątrz-odmianowym i populacyjnym roślin użytkowych i ich dzikich krewniaków stanowi niezbędną podstawę do genetycznego doskonalenia roślin uprawnych oraz bezpośredniego wykorzystania do innych celów zgodnych z polityką państwa. Zmienność wewnątrzgatunkowa ma największe znaczenie praktyczne dla człowieka. Jest ona niezbędna dla ulepszania roślin i zwierząt użytkowych oraz ich przystosowania do zmieniających się warunków środowiska. Ma to szczególne znaczenie dla produkcji rolniczej w dobie postępujących zmian klimatycznych. Intensyfikacja rolnictwa, będąca efektem dążenia do wzrostu produkcji rolniczej, oddziałuje w dłuższym okresie  negatywnie na bioróżnorodność biologiczną krajobrazu rolniczego. Pociąga to za sobą nie tylko zmniejszenie liczby gatunków roślin uprawnych ale także zawężenie puli genowej w obrębie tych gatunków. W wielu krajach preferowane są najlepiej plonujące odmiany roślin, uprawiane na dużych obszarach, natomiast populacje mniej plenne, ale wykazujące dużą różnorodność genotypową i większą stabilność plonowania są eliminowane z uprawy i często są tracone bezpowrotnie dla krajowych programów hodowlanych.

Zasoby genowe mają też bardzo wymierną wartość gospodarczą i finansową. Poszczególne państwa decydują o ich udostępnianiu z uwzględnieniem celów polityki krajowej. Zasoby genowe mogą być skutecznym narzędziem konkurencji gospodarczej. Wynika z tego ochrona państw w stosunku do zasobów genowych jako źródła dziedzictwa biologicznego, kulturowego i społecznego. Roślinne zasoby genowe roślin stanowią materiał wyjściowy w odtwarzaniu rolnictwa zniszczonego w wyniku katastrof, w przywracaniu zniszczonych upraw rolniczych, w restytucji funkcji środowiska nieustannie niszczonego zmianami klimatu, industrializacją i urbanizacją. Poszerzanie różnorodności upraw jest skutecznym narzędziem stymulacji ożywienia oraz poprawy sytuacji ekonomicznej na obszarach wiejskich. Przywrócenie do uprawy gruntów rekultywowanych przyczyniało się do wzrostu zapotrzebowania na nowe miejsca pracy. Szacuje się, że do 2035 roku w energetyce odnawialnej może powstać kilkaset tysięcy miejsc pracy. Dzięki zachowanej bioróżnorodności upraw właściciele gruntów dotychczas nieużytkowanych będą mogli uzyskać nowe produkty na potrzeby własne lub na sprzedaż.